جنگ اوکراین نه تنها به عنوان یک بحران انسانی و سیاسی، بلکه به عنوان یک چالش جدی برای اقتصادهای جهانی به ویژه اقتصادهای پیشرفته عمل کرده است. این مقاله به بررسی اثرات اقتصادی این جنگ و چالش‌های پیش روی سیاستگذاران اقتصادی می‌پردازد.

1. افزایش تورم و فقر

جنگ اوکراین به تعدادی از روندهای نامطلوب اقتصادی جهانی که از قبل وجود داشتند، از جمله تورم فزاینده و فقر شدید، دامن زده است. بر اساس گزارش بانک جهانی، تعداد افرادی که در فقر شدید زندگی می‌کنند تقریباً ۱۰۰ میلیون نفر افزایش یافته و به نزدیک به ۷۰۰ میلیون نفر رسیده است.

2. اختلال در عرضه مواد غذایی و سوخت

کمبود سوخت و مواد غذایی ناشی از جنگ، تورم پس از پایان همه‌گیری کووید-۱۹ را تشدید کرده است. روسیه و اوکراین پیش از جنگ، به ترتیب تامین‌کننده اصلی سوخت‌های فسیلی و گندم در جهان بودند. اختلال در عرضه این کالاها باعث افزایش قیمت‌ها، افزایش تورم جهانی و تشدید نااطمینانی‌های مالی شده است.

3. اختلالات زنجیره تامین

اختلالات زنجیره تامین یکی از عوامل موثر بر تورم بوده است. جنگ اوکراین و تحریم‌های تجاری اتحادیه اروپا علیه روسیه، منجر به کاهش صادرات کالاهای اتحادیه اروپا به روسیه و بلاروس شده است. این کاهش صادرات، باعث تغییر مسیرهای تجاری و افزایش صادرات به سایر کشورهای اروپای شرقی و آسیای مرکزی شده است.

4. چالش‌های بانک‌های مرکزی

عملکرد بانک‌های مرکزی در افزایش نرخ‌های بهره و مدیریت تورم، یک چالش اساسی است. با تداوم تورم بالا، خطر از دست دادن لنگر تورم و بی‌ثباتی اقتصادی وجود دارد. همچنین، سطح بدهی عمومی و خصوصی امروز بسیار بالاتر از آخرین چرخه انقباض اقتصادی در دهه ۱۹۸۰ است و انقباض شدید پولی می‌تواند پویایی بدهی را بی‌ثبات کند.

5. هزینه‌های دفاعی و بازسازی

هزینه‌های دفاعی و بازسازی پس از جنگ، یک بار مالی سنگین برای اقتصادهای پیشرفته خواهد بود. اروپا ممکن است هزینه‌های دفاعی خود را سالانه یک درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش دهد. این هزینه‌ها احتمالاً حتی از محرک‌های بلندپروازانه دوران همه‌گیری فراتر خواهد رفت.

6. نگرانی‌های جهانی‌زدایی

جهانی‌زدایی نیز از زمان حمله روسیه به اوکراین افزایش یافته است. اگر تجارت بین اقتصادهای پیشرفته و چین کاهش یابد، این می‌تواند یک شوک منفی بزرگ برای اقتصاد جهانی باشد. مدل‌های تجارت متعارف تخمین می‌زنند که جهانی‌زدایی می‌تواند تولید ناخالص داخلی ایالات متحده و چین را به ترتیب ۲ تا ۳ درصد و ۳ تا ۴ درصد کاهش دهد.

7. اثرات بلندمدت

در بلندمدت، اثرات پویایی جهانی‌زدایی ممکن است بیشتر از آنچه مدل‌های موجود پیش‌بینی می‌کنند باشد. جهانی‌زدایی می‌تواند فشارهای تورمی را تشدید کند و تورم را در بلندمدت افزایش دهد. همچنین، ممکن است برخی بخش‌ها را بسیار شدیدتر از سایر بخش‌ها تحت تأثیر قرار دهد.

پیامدهای سیاستگذاری

1. انعطاف‌پذیری در سیاست‌های پولی و مالی

سیاستگذاران باید انعطاف‌پذیری را با حداکثرگرایی که اخیراً مد شده است، جایگزین کنند. واکنش اشتباه به شوک‌های اقتصادی می‌تواند شرایط را بدتر کند. بنابراین، سیاست‌های پولی و مالی باید با توجه به شرایط موجود انعطاف‌پذیر باشند.

2. مدیریت بدهی

سطح بدهی عمومی و خصوصی امروز بسیار بالاتر از گذشته است. انقباض شدید پولی می‌تواند پویایی بدهی را بی‌ثبات کند. بنابراین، مدیریت بدهی و جلوگیری از بی‌ثباتی اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است.

3. تامین مالی دفاعی و بازسازی

کشورها باید هزینه‌های دفاعی و بازسازی خود را به دقت برنامه‌ریزی کنند. افزایش هزینه‌های دفاعی و بازسازی می‌تواند بار مالی سنگینی برای اقتصادهای پیشرفته باشد. بنابراین، تامین مالی این هزینه‌ها باید با توجه به شرایط اقتصادی و مالی موجود انجام شود.

جمع‌بندی

جنگ اوکراین اثرات عمیقی بر اقتصادهای جهانی، به ویژه اقتصادهای پیشرفته، داشته است. افزایش تورم، فقر، اختلالات زنجیره تامین، چالش‌های بانک‌های مرکزی، هزینه‌های دفاعی و بازسازی، و نگرانی‌های جهانی‌زدایی از مهم‌ترین این اثرات هستند. سیاستگذاران باید با انعطاف‌پذیری و توجه به شرایط موجود، واکنش‌های خود را به این شوک‌های اقتصادی تنظیم کنند تا از تشدید شرایط جلوگیری کنند.